Küresel Şehir Tarihi nedir?

Küresel Şehir Tarihi Projesi (GUHP); şehirleri, büyük ölçekli ya da küresel tarihi bir olgunun meydana getirdiği veya bu olguyu meydana getiren unsurlar olarak düşünmek üzere ortaya konan her türlü çabayı kapsayan geniş bir küresel şehir tarihi anlayışı üzerine kurulmuştur. Akademisyenlerin şehir tarihi ve küresel tarihin kesiştiği noktaya farklı yönlerden yaklaştıkları gerçeğini kutlar. Bu akademisyenlerin bazıları çeşitli alt çalışma alanlarında “ulusötesi dönüşler” (transnational turns) boyunca seyahat eder. Ağ kavramından yararlanan diğerleri, okyanuslar, koloni ve metropol veya ticaret yolları ve tedarik zincirleri arasındaki şehir bağlantılarını incelemektedir. Diğerleri şehirleri, muhtemel küresel sonuçlarıyla birlikte tarihsel değişimin kuluçka alanı olarak görür veya onları değişken boyutlardaki hinterlantlarıyla bağlantılı olarak düşünür.  Diğerleri, şehri ilgilendiren işlerde özellikle önemli olan bir figürün uluslararası seyahatlerine odaklanır.  Bazı akademisyenler çoğunlukla farklı şehirleri karşılaştırmayı hedefler. Bazı projeler tek bir “merkez” şehre, bazıları iki veya daha çok şehre, diğerleri tüm bölge veya imparatorluklardaki şehirlere odaklanırken bir kısmı ise dünya-tarihi alanına ait daha büyük anlatıları sentezlemeyi hedefler. Kısacası küresel şehir tarihi, Küresel Şehir Tarihi Projesi’nde (GUHP) anlaşıldığı şekliyle coğrafi kapsamları farklı, çok sayıda incelemeyi ve yine çok sayıda farklı teorik açılımı kucaklayabilir.

Küresel Şehir Tarihi Projesine neden ihtiyaç duyuyoruz?

Bu inisiyatifin oluşturulmasında iki gözlem bize ilham verdi.  Küresel şehir tarihçilerinin sayısı giderek artsa da genellikle onlar, şehir tarihi sahasında var olan bölge çalışmaları, dönem çalışmaları veya küresel tarih gibi profesyonel oluşumların azınlıkta kalmış üyeleridirler. Küresel Şehir Tarihi Projesi (GUHP); yönetim kurulu üyeleri, küresel şehir tarihi alanında faaliyet gösteren akademisyenlerin çeşitliliğini göstermektedir: Latin Amerika Tarihi, Orta Doğu Tarihi, ABD Tarihi, Avrupa Tarihi, Uluslararası Planlama Tarihi, Doğu Asya Tarihi, Erken Modern Sömürgecilik ve Atlantik Tarihi, İmparatorluklar ve Dekolonizasyon Tarihi başlıca profesyonel iletişimimizin olduğu alanlardır. Küresel Şehir Tarihi Projesi’nin (GUHP) aralarından doğduğu Küresel Şehir Tarihi Bloğu (Global Urban History Blog) ve Küresel Şehirler Araştırma Ağı: Geçmiş ve Günümüz (Research Network Global Cities: Past and Present) gibi ağlara katkıda bulunan araştırmacılar daha da geniş bir uzmanlık yelpazesinden gelmektedirler. Gerçekten de Küresel Şehir Tarihi Projesi (GUHP) üyeleri birbirinden farklı çok sayıda bilim kuruluşundan bize gelmektedir.

Bu projeye rehberlik eden ikinci gözlem, küresel şehir tarihçilerinin sürekli ilgi, geniş bir işbirliği ağı ve ilham gerektiren alanlarının karma doğasına özgü araştırma zorlukları ile karşılaşmalarıdır. Küresel şehir tarihi akademisyenleri, örneğin şehir tarihçilerinin geleneksel usulünde belirli yerel alanlardaki yoğun arşivsel araştırmaları birleştirme ihtiyacı ile karşılaşırken, çeşitli büyüklük ve uzunluktaki ölçeklerde faaliyet gösteren bir bütün olarak dünya ve premodern zamanlardan günümüze gibi fenomenler hakkındaki iddiaları da tasdik ederler. Küresel şehir tarihçileri, kapitalizmin tarihinden göçün tarihine uzanan çeşitli tarih yazımları ile de meşgul olmak durumundadır. Aynı zamanda şehir tarihinde şehir tanımları da dâhil olmak üzere, Avrupa merkeziyetçiliği, ABD merkeziyetçiliği ve diğer potansiyel olarak problemli istisnailik hikâyelerini doğrudan ve ısrarlı bir biçimde sorgulama ihtiyacı ile yüzleşmektedirler. Son olarak en önemli noktalardan biri de küresel şehir tarihi alanındaki akademisyenler Şehir Çalışmaları’nın küresel şehirler, küreselleşme, ağ toplumları ve “küresel şehirleşme” ile ilgili pek çok alanında bir tarihçi perspektifiyle uzun yıllar süren yoğun araştırmalar ve kuramlaştırmalar yapmakla eleştirel olarak meşgul olmalıdırlar. Bu gözlemler, küresel şehir tarihi akademisyenlerinin karşılaştıkları belirli zorlukları göstermektedir. Küresel Şehir Tarihi Projesi’nde (GUHP) bir araya gelmenin sadece bu zorlukların belirlenmesinde değil, aynı zamanda etkin bir şekilde bunların üstesinden gelmenin yollarını bulmada da yardımcı olacağına inanıyoruz.

GUHP’un Kurulması

Küresel Şehir Tarihi Projesi ilk olarak 28 Şubat 2017 tarihinde Emma Hart (University of St. Andrews) ve Mariana Danta (Ohio University) tarafından organize edilen ve Jessica Roney’nin ev sahipliği ile Philadelphia, Temple University’de gerçekleşen Küresel Şehir Araştırma Ağı: Geçmiş ve Günümüz’ün son toplantısında ortaya çıktı. Joseph Ben Prestel (Freie Universität Berlin) ve Tracy Neumann’ın (Wayne State University) da yer aldığı editör ekibini Michael Goebel (Freie Universität Berlin) temsil etti. Diğer kurucu üyeler arasında Nancy Kwak (University of California San Diego) ve Carl Nightingale (University of Buffalo, SUNY) vardı.

Proje grubunun organizasyon ekibini temsil eden Carl Nightingale, Proje’nin kendi web sitesi ve Yönetim Kurulu ile vergiden muaf bir organizasyon olarak kurulmasında önderlik etmiştir. Web sitesinin amacı, kendimizi tanıtmak, üye çalışmalarını desteklemek ile proje ve projenin gelecek faaliyetleri hakkındaki farkındalığı arttırmaktır. 2017-2018 dönemi boyunca, GUHP ve projenin yeni çalışanları, üyelere ve aday üyelere ders içerikleri ve sahadaki çalışmaların bibliyografik bilgilerini toplamak ve yaymak için ulaşacaktır.

Bu sitenin açılışı ile alandaki akademisyenler, GUHP'u resmileştirme ve misyonunun peşinde koşmaya uygun aktiviteler düzenleme çabasına katılmaya davet edilmektedir. İnternet ortamındaki varlığımızı üye profillerine ve bibliyografi kaynağına dayalı bir çevrimiçi dizin oluşturmanın yanı sıra, yüz yüze ve elektronik konuşmalara ve Proje üyeleri arasında bilgi paylaşımı ilişkisinin kurulmasına olanak sağlamak için kullanacağız. Buradan hareketle, GUHP’un daha köklü üyeleri ve yeni üyeleri arasında bir mentorluk ilişkisi ile ortak sponsorlu konferans panellerini teşvik etmeyi ve alandaki çalışmaları ortaya koyan bağımsız çalıştaylar ile profesyonel toplantılar organize etmeyi umuyoruz. Son olarak, arzulandığında ve mümkün olduğunda GUHP, üye kaynaklarını ve dış yardımları bahsedilen aktiviteleri finanse etmek adına bir merkezde toplayacak.

İllüstrasyonumuza Dair Not

Küresel Şehir Tarihi bloğunun editörlerinin öncülüğünde, bu sitenin tasarımcıları Manila temalı bir dekor seçti. Şehir, emperyal sömürü ve ticaretin ilk defa gerçekten dünyayı saran sisteminin son düğümü olarak aktarılmıştır. Böylelikle dünyanın üç büyük okyanusunda da insanların, paranın, malların, fikirlerin ve gücün düzenli dolaşımına olanak sağlamıştır.

Bu sayfanın yukarısındaki gravürde yer alan illüstrasyon ve haritalar, 1734 tarihli muhteşem “Carta Hydrographica y Chorographica de las Yslas Filipinas”ın detaylarıdır. Tıpkı günümüzün küresel kent tarihçilerinin çalışmaları gibi, bu harita okuyucuların iç içe geçmiş sokak düzeyi dinamiklerinden şehrin kuş bakışı görünümlerine, dünya şehirlerini oluşturan veya onlar tarafından oluşturulan çok daha büyük bölgesel ve küresel coğrafyalara hızlı bir şekilde geçmelerini sağlıyor. Carta Hydrographica y Chorographica, bütünüyle şu adresten görülebilir: http://www.imoa.ph/imoawebexhibit/ Source: U.S. Library of Congress (Catalog No. 2013585226; Digital ID g8060 ct003137).